डीव्हीडी कॉर्नर आज की खुश खबर डॉ विभा देशपांडे 13 8 2024
डीव्हीडी कॉर्नर आज की खुश खबर डॉ विभा देशपांडे 13 8 2024
काही मेहनती जीवाणू जागतिक हवामान बदलाचे दुष्परिणाम कमी करत आहेत
पुणे: मोनाली रहाळकर यांच्या नेतृत्वाखालील आघारकर संशोधन संस्थेच्या (एआरआय) शास्त्रज्ञांनी शहरातील पश्चिम घाट आणि वेताळ टेकडी येथील भातशेती आणि ओलसर जमिनीतून भारतातील पहिले स्वदेशी मिथेन शमन करणारे घटक शोधले आहेत, ज्यांना मिथेनोट्रॉफ देखील म्हणतात.
टीमने शोधून काढले की मेथिलोक्यूक्यूमिस ओरिझा एक वैशिष्ट्यपूर्ण अंडाकृती आणि वाढवलेला आकार आहे, ज्यामुळे त्याला “मिथेन खाणारी काकडी” असे टोपणनाव मिळाले. पुण्यातील वेताळ टेकडी येथील दगडी खाणीत हा मिथेनोट्रॉफ महत्त्वाचा घटक असल्याचे आढळून आले, ही टेकडी तिच्या अनोख्या वनस्पती आणि प्राण्यांसाठी ओळखली जाते
MACS आघारकर रिसर्च इन्स्टिट्यूट (ARI) मधील भारतीय शास्त्रज्ञांनी मेथिलोक्यूक्यूमिस ओरिझा, देशातील पहिला देशी मिथेन खाणारा जीवाणू किंवा मिथेनोट्रॉफ शोधला. हा जीवाणू, पश्चिम भारतातील भाताच्या शेतात आणि पाणथळ प्रदेशात आढळतो, हवामान समस्या सोडवण्याचे वचन देतो. ओलसर जमीन, भातशेती आणि लँडफिल्स हे सर्व मिथेन, कार्बन डाय ऑक्साईडपेक्षा 26 पटीने जास्त ग्लोबल वार्मिंग क्षमता असलेला एक मजबूत हरितगृह वायू तयार करतात. मिथेनोट्रॉफ्स मिथेनचे ऑक्सिडायझेशन करून हे कमी करण्यात मदत करतात, ज्यामुळे वातावरणातील त्याचे प्रमाण कमी होते
डॉ. मोनाली रहाळकर यांनी मिथेन आणि ऑक्सिजन-समृद्ध परिस्थितीत वाढणाऱ्या या असामान्य प्रजातीचा शोध लावणाऱ्या टीमचे नेतृत्व केले. अंडाकृती आणि लांबलचक स्वरूपामुळे “मिथेन खाणारी काकडी” म्हणून ओळखला जाणारा जीवाणू पुण्यातील वेताळ टेकडी खाणीत सापडला. हे जीवाणू या भागात सक्रिय मिथेन चक्राला चालना देण्यास मदत करतात जेथे भरपूर जलचर आहे
Methylocucumis oryzae हे फायलोजेनेटिकदृष्ट्या अद्वितीय आहे, जे तांदळाच्या विकासात सुधारणा करून लवकर फुलांना चालना देते आणि उत्पन्न वाढवते, त्याचा वाढीचा दर कमी असूनही, ज्यामुळे मोठ्या प्रमाणात वापर करणे कठीण होते. इंडियन जर्नल ऑफ मायक्रोबायोलॉजीमध्ये प्रकाशित झालेल्या टीमचे निष्कर्ष, हवामान कमी करण्यासाठी जीवाणूंच्या संभाव्यतेवर जोर देतात. भविष्यातील अभ्यास वातावरणातील मिथेन कमी करण्यासाठी अधिक वापरासाठी लागवडीची परिस्थिती सुधारण्याचा प्रयत्न करतील
