🚩भाद्रपद शुक्ल ८ शके १९४६🚩 गणेशोत्सव कोकणातला व इतरही.

🚩भाद्रपद शुक्ल ८ शके १९४६🚩
नमस्कार,
सध्या सर्वत्र श्रीगणेश उत्सावाचे पवित्र वातावरण पसरले आहे. या निमित्ताने उत्सव का व कसा साजरा करावा किंवा कसे करू नये याविषयी बरेच लेख, माहिती, आग्रह सामाजिक माध्यमे व वृत्तपत्रे मासिकांमधून केला जातो. बऱ्याच घटनांमुळे धार्मिक भावना दुखावण्याचे प्रकार ही घडतात. सुजाण नागरिकांने ते कटाक्षाने टाळले पाहिजे. आरास, देखाव्यांच्या भव्यता किंवा त्यांतील विषयांमुळे कुणाच्या भावना दुखावल्या जाणार नाहीत तसेच डी जे, ध्वनीक्षेपकांवरून होणाऱ्या कर्णकर्कश आवाजामुळे कुणाला त्रास होणार नाही याकडेही लक्ष असावे. प्रखर विद्युत रोषणाई मुळे डोळ्यांना होणारे नुकसान हा ही नवीन विषय ऐरणीवर येतोय. उत्सवादरम्यान गर्दीचा फायदा घेत आपला कार्यभाग साधणाऱ्यांचाही प्रादुर्भाव होतो याकडेही आयोजकांनी लक्ष घालावे तसेच दर्शक दर्शनासाठी लांबलांबून पदरमोड, वेळ खर्च करून अभिलाषेने आलेला असतो त्याचा हिरमोड होऊ नये हे ही बघावे व सर्वात महत्वाचे म्हणजे ज्यांचा हा उत्सव आहे त्या श्री गणेशाची पूजनिय मुर्ती ही दर्शनानेच भक्तीभाव निर्माण करणारी असावी, आपल्या कल्पनाशक्तीला आरास पूरताच वाव द्यावा व आराध्य मुर्तीला पावित्र्याचा भाव असावा याकडे आयोजकांनी लक्ष दिले पाहिजे. उगीच गणेशाला कोट पॅन्ट नका घालू व इतर रूपे नका देऊ नाहीतर गणेश उत्सव तर येईल पण तेथे श्री गणेश येणार नाही. या विषयावर जमल्यास माझे आजचे व्हाट्सअप, फेसबुक स्टेटस बघावे ही विनंती.
-मेघःशाम सोनवणे 9325927222.
–🌼–
गणेशोत्सव कोकणातला व इतरही.

लेखक -अनामिक.

गणपती उत्सव आला की चाकरमानी सुटृटी घेऊन सहपरिवार गावाकडे जायला निघतात. त्यासाठी प्रशासनाला त्यांच्या प्रवासाची सोय करण्यासाठी अतिरिक्त वाहनांची व्यवस्था ही करावी लागते. गणपती उत्सव कोकणातल्या प्रमाणे साधेपणाने एकत्र साजरा केला तर त्याचे पावित्र्य ही जपले जाईल व आपली कुटुंब संस्कृती अजून घट्ट, मजबूत बनेल हा दृढ विश्वास आहे.
कोकणात आई-वडिलाच्या घरातच गणपती मुर्तीची स्थापना होते. आई-वडीलांच्या पश्चात थोरल्या मुलाच्या घरी किंवा जो आई-वडिलांच्या घरात राहतो फक्त त्यालाच गणपती बसवण्याचा अधिकार असतो. हा तेथील अलिखित पण कडक सामाजिक नियम आहे.
कोकणातील कुटुंबातील सदस्यांची नोकरीच्या निमित्ताने चार भावांची शहरात किंवा गावात चार घरे असली तरी मुळ घरातच व एकच गणपती बसवतात आणि सर्व भाऊ व त्यांची बायका, मुले तिथे एकाच चुलीवर, दहा दिवस जेवण बनवून त्याच घरात राहतात. भावा-भावात कितीही भांडणे विकोपाला गेली असली तरी या दहा दिवसात त्या सर्वांनी एकत्र राहणे सक्तीचे आहे, एकत्रच स्वयंपाक करून जेवणे व तिथेच झोपणे हा तिथला कडक शिस्तीचा नियम आहे.
गणपती उत्सवामुळे असे एकत्र आल्याने कधी-कधी भावाभावांतील जुने वाद ही मिटले जातात. नसेल मिटवायचे तरी दहा दिवस कोणीही घरात वाईट बोलणे, भांडण करणे यांस मनाई असते नाहीतर देवाचा कोप होईल या श्रध्देने मोठी माणसे व सर्वचजण एकत्र आनंदाने राहतात. मुले तर लगेच एकमेकांत मिसळून जातात.
कोकणात या गणपती सणाच्या निमित्ताने आपलं घर, संपूर्ण गाव भरून जातं. आपुलकीला उधाण येतं. माणसं एकत्र येतात, भेटतात, रात्री भजने, दशावतार, शक्ती तुरा नाच, नमन भारुड, कथा इत्यादी कार्यक्रम उत्साहात करतात आणि गणपती सणानंतर पुन्हा निर्मळ मनाने आपापल्या शहरात पोटं भरण्यासाठी निघून जातात..!
गणपतीत झालेली माणसांची गर्दी आणि दारासमोर झालेली पादत्राणांची, पाऊलांची दाटी, दहा दिवस सर्व कुटुंब एका छताखाली येणं, गुण्या-गोविंदाने रहाणं आणि सुख-दुःखाच्या गप्पा गोष्टी करणं… पोरांनी आई म्हणून मारलेली प्रेमळ हाक, दिरानी वहिनींकडे हक्काने मागीतलेला कपभर चहा, ‘तुम्ही राहू द्या, मी करते’ असा एका जावेने, दुसऱ्या जावेला केलेला प्रेमळ हट्ट, योग्य वेळी, योग्य वागणं आणि घर नावाच्या मंदिराच्या भिंतीला तडे न जाऊ देणं हे कोकणात गावा-गावात, घरा-घरात पहायला मिळते.
कोकणाच्या बाहेर प्रेम, माया संपत चालली आहे. एक भाऊ कारमधून फिरतोय आणि एकाकडे सायकल पण नाही. एका आई-वडिलाची मुले पण द्वेष, मत्सर वाढत चाललाय. त्यांने मोटारसायकल घेतली की, लगेच दुसरा भाऊ कर्ज काढून कार घेतोय, ही कोकणाबाहेरील ठिकाणची परिस्थिती आहे.
दुसऱ्या भावाला मदत करायची नाही या ईर्षेने एक एक भाऊ पेटलेला आहे. आपल्याच आई वडिलांचा विसर पडलेला आहे तर मग गावटगे बसलेत तुमच्यात काडी लावायला व सर्रास भाऊ याला बळी पडतात. संपत्तीवरून बहीणीशी वाद आहेत तर तिच्याकडे बघत पण नाहीत. काय मागते ते द्या ना. बहीण, भावांपुढे कसला स्वार्थ धरता रे? एकाच आईच्या उदरातून येवून माता ऐवजी मातीसाठी, जमीनीसाठी भांडता, हे कुटुंबाचे केवढे दुर्दैव आहे. सुधरा, नाहीतर नरक आहे का नाही माहिती नाही पण तिथे सुद्धा जागा मिळणार नाही…
कोकणातल्या माणसांसारखे वागून बघावे. कोकणात एकाही शेतकऱ्यांने आजपर्यंत आत्महत्या केली नाही. तिकडे चार एकर म्हणजे मोठा शेतकरी. कोकणाच्याबाहेर दहा एकर वाला आत्महत्या करतोय त्याला कारण फुकाचा दिखाऊ मोठेपणा, विभक्त कुटुंब पद्धतीमुळे विचारांची देवाणघेवाण होत नाही व रात्री मुड बनला की, घेतला फास…
साधेपणा जपावा, कुटुंबाने वर्षातून दहा दिवस अशा सणाला एकत्र येवून घरी दरवर्षी कोकणा प्रमाणे दहा दिवसाचा सण साजरा करावा. गौराई बसवतात तसे दोन दिवस बहीणीला घरी बोलवून मातीच्या गौराईवर प्रेम करतात तसे आपल्याच बहिणी ला वडे आदी सागोती नाही जमले तर कमीत कमी पुरणपोळी घासाचा तिला पाहुणचार करावा, जीवंतपणी आई-बापांनी हे पाहिले तर ते गदगद् होतील व नसतील तर त्यांचा आत्मा सर्वास एकत्र पाहून आनंदीत होईल ही भोळी अपेक्षा जरी असली तरी कुटुंबाचे एकत्रित येण्यामुळे प्रेम द्विगुणित होईल व पुढील वर्षासाठी भावांचे-बहिणींचे, भावा भावांचे एकमेकाला चांगले आर्शिवाद मिळतील, यात तिळमात्र शंका नाही…
गणपती बाप्पा मोरया…
लेखक – अनामिक.
(कुणी लिहिलं ते माहीत नाही पण प्राप्त प्रतिक्रिया मुळ लेखकास सादर समर्पित. अशा सकारात्मक संदेश असलेल्या कथा/लेख वाचण्यासाठी माझ्या 9325927222 या व्हाटसअप क्रमांकावर संपर्क साधा -मेघःशाम सोनवणे)
आजचा हा लघुलेख पोलिस पाटील श्री. अविनाश वाघोले, परिंचे, पुरंदर, पुणे, यांच्या सौजन्याने.
C/P.